Ngày 27 tháng 10 năm 2025, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 99/2025/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán doanh nghiệp (sau đây gọi là Thông tư 99). Thông tư này sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2026, áp dụng cho năm tài chính bắt đầu từ hoặc sau ngày 01/01/2026 và thay thế cho Thông tư số 200/2014/TT-BTC cùng các Thông tư sửa đổi, bổ sung có liên quan. Thông tư 99 ra đời với nhiều quy định mới, mang tính cập nhật và trao quyền tự chủ cao hơn cho doanh nghiệp. Dưới đây là một số nội dung mới đáng chú ý:
Thứ nhất, tăng cường tính chủ động và linh hoạt cho doanh nghiệp trong việc tổ chức công tác kế toán
So với các quy định trước đây, Thông tư 99 thể hiện rõ quan điểm trao quyền tự chủ cho doanh nghiệp trong việc xây dựng hệ thống kế toán phù hợp với đặc thù quản lý và hoạt động. Cụ thể:
– Về chứng từ kế toán: Doanh nghiệp được phép tự thiết kế thêm hoặc sửa đổi, bổ sung biểu mẫu chứng từ kế toán so với mẫu hướng dẫn tại Phụ lục, miễn là đảm bảo tuân thủ các quy định của Luật Kế toán.
– Về hệ thống tài khoản: Doanh nghiệp được quyền sửa đổi, bổ sung về tên, số hiệu, kết cấu và nội dung phản ánh của các tài khoản kế toán cho phù hợp, miễn là không làm thay đổi bản chất và không ảnh hưởng đến các chỉ tiêu trên Báo cáo tài chính.
– Về sổ kế toán: Tương tự, doanh nghiệp được tự thiết kế thêm hoặc sửa đổi biểu mẫu sổ kế toán.
Khi thực hiện các sửa đổi, bổ sung này, doanh nghiệp phải ban hành quy chế hạch toán kế toán (hoặc tài liệu tương đương) để làm cơ sở thực hiện và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Khi thực hiện các sửa đổi, bổ sung này, doanh nghiệp phải ban hành quy chế hạch toán kế toán (hoặc tài liệu tương đương) để làm cơ sở thực hiện và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
Thứ hai, quy định chi tiết và rõ ràng hơn về việc lựa chọn, thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán
Thông tư 99 đã hệ thống hóa và làm rõ các quy định liên quan đến đơn vị tiền tệ trong kế toán, đặc biệt khi doanh nghiệp sử dụng ngoại tệ làm đơn vị tiền tệ chính.
– Tiêu chí lựa chọn: Đưa ra các tiêu chí cụ thể để xác định đơn vị tiền tệ trong kế toán, dựa trên đơn vị tiền tệ ảnh hưởng chính đến giá bán hàng hóa, dịch vụ và các chi phí sản xuất, kinh doanh.
– Thay đổi đơn vị tiền tệ: Quy định rõ nguyên tắc khi thay đổi đơn vị tiền tệ (chỉ được thực hiện khi có sự thay đổi lớn về hoạt động quản lý, kinh doanh) và hướng dẫn cụ thể phương pháp chuyển đổi số dư trên sổ kế toán, cũng như cách trình bày thông tin so sánh trên Báo cáo tài chính.
– Chuyển đổi Báo cáo tài chính sang Đồng Việt Nam: Hướng dẫn chi tiết phương pháp quy đổi các chỉ tiêu trên Báo cáo tài chính được lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam để nộp cho cơ quan có thẩm quyền, đảm bảo tính pháp lý và thống nhất.
Thứ ba, cho phép doanh nghiệp phân cấp linh hoạt công tác kế toán tại các đơn vị trực thuộc
Đây là một điểm mới quan trọng, tạo sự thuận lợi trong quản trị nội bộ. Theo Điều 7, doanh nghiệp có quyền quyết định và phân cấp cho các đơn vị trực thuộc (chi nhánh, văn phòng đại diện,…) trong các vấn đề sau:
– Ghi nhận khoản vốn cấp cho đơn vị trực thuộc là nợ phải trả hay vốn chủ sở hữu.
– Ghi nhận hoặc không ghi nhận doanh thu, giá vốn khi luân chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ trong nội bộ, không phụ thuộc vào hình thức của chứng từ.
– Quyết định đơn vị trực thuộc có phải lập Báo cáo tài chính riêng hay không.
Tuy nhiên, Báo cáo tài chính tổng thể của doanh nghiệp nộp cho cơ quan có thẩm quyền vẫn phải bao gồm thông tin của tất cả các đơn vị trực thuộc.
Tuy nhiên, Báo cáo tài chính tổng thể của doanh nghiệp nộp cho cơ quan có thẩm quyền vẫn phải bao gồm thông tin của tất cả các đơn vị trực thuộc.
Thứ tư, ban hành hệ thống Báo cáo tài chính riêng cho doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục
Thông tư 99 đã có một bước tiến lớn trong việc phân định rõ ràng giữa việc lập Báo cáo tài chính của doanh nghiệp hoạt động liên tục và không liên tục. Theo Điều 24, khi không đáp ứng giả định hoạt động liên tục (dự kiến giải thể, phá sản, ngừng hoạt động…), doanh nghiệp phải:
– Lập bộ Báo cáo tài chính theo hệ thống mẫu biểu riêng
– Tái phân loại tài sản và nợ phải trả dài hạn thành ngắn hạn.
– Đánh giá lại toàn bộ tài sản và nợ phải trả theo các nguyên tắc cụ thể (ví dụ: TSCĐ được ghi nhận theo giá thấp hơn giữa giá trị còn lại và giá trị có thể thu hồi; Hàng tồn kho ghi nhận theo giá thấp hơn giữa giá gốc và giá trị thuần có thể thực hiện được…).
Thứ năm, hướng dẫn chi tiết các nguyên tắc kế toán khi tái cấu trúc doanh nghiệp
Thông tư đã hướng dẫn các nguyên tắc kế toán phức tạp khi doanh nghiệp thực hiện chia, tách, hợp nhất, sáp nhập. Các nguyên tắc này được xây dựng tiệm cận hơn với chuẩn mực quốc tế, trong đó có sự phân biệt rõ ràng:
– Giao dịch giữa các bên dưới sự kiểm soát chung và không dưới sự kiểm soát chung.
– Giao dịch có thỏa mãn định nghĩa về “hợp nhất kinh doanh” theo Chuẩn mực kế toán Việt Nam số 11 hay không. Tùy thuộc vào từng trường hợp, việc ghi nhận giá trị tài sản thuần nhận về sẽ được thực hiện theo giá trị ghi sổ hoặc theo phương pháp mua (giá trị hợp lý), đồng thời hướng dẫn cách hạch toán khoản chênh lệch phát sinh (lợi thế thương mại hoặc vốn khác).
🔎 LỜI KHUYÊN TỪ [LUẬT TRƯỜNG HẢI]:
Các doanh nghiệp, người làm công tác kế toán cần chủ động nghiên cứu kỹ lưỡng các nội dung mới để có sự chuẩn bị, điều chỉnh hệ thống sổ sách, quy trình kế toán cho phù hợp, đảm bảo tuân thủ đúng quy định và hạn chế rủi ro trong quá trình hoạt động.
📞 Mọi thắc mắc của quý khách hàng xin gửi về hotline của Luật Trường Hải để nhận được tư vấn chuyên sâu và nhanh chóng nhất !
